Ik merk regelmatig dat er nogal veel verwarring en ook veel fabeltjes zijn rondom het ontwormen van paarden. In principe is het de taak van je dierenarts om te bepalen welke ontworming je paard nodig heeft, maar ook daarbij hoor ik regelmatig dat er soms dingen niet helemaal goed gaan. Bijvoorbeeld dat er bepaalde wormen zijn gezien in de mest en de dierenarts ontworming mee geeft die helemaal niet werkt tegen die wormensoort. Dus ik denk dat het goed is om als eigenaar ook globaal te weten welke ontworming kan worden ingezet bij welke worm.
Er zijn veel verschillende merknamen, maar je kunt het beste kijken naar de werkzame stof van de ontworming.
Er zijn eigenlijk maar 5 middelen beschikbaar voor paarden:
- Ivermectine: De is werkzaam tegen volwassen bloedwormen, horzellarven, longworm en habronema. Slecht werkzaam tegen spoelwormen en aarsmaden en helemaal niet tegen lintworm.
- Moxidectine: Hetzelfde als ivermectine, maar ook werkzaam tegen (een deel) van de larven en ingekapselde larven van de bloedworm. Niet geschikt voor veulens onder de 4 maanden oud.
- Praziquantel: Dit is het enige middel tegen lintwormen bij paarden. Werkt ook enkel tegen lintwormen. Is alleen verkrijgbaar in combi met ivermectine of moxidectine (de bekende Pramox).
- Pyrantel: Werkt het beste tegen spoelwormen. Let hierbij wel op dat de spoelwormen kunnen verstijven, wat bij een erg hoge infectie van spoelwormen een verstopping kan geven. Werkt licht tegen aarsmaden en bloedworm.
- Fenbendazole: Werkt licht tegen bloedworm, aarsmaden en spoelwormen, maar niet meer optimaal.
Pramox = dus Praziquantel (pra) + Moxidectine (mox). Er wordt soms gedacht dat die tegen alle wormen werkt, wat dus niet zo is! Hij werkt niet goed voor spoelwormen en aarsmaden.
Zie ook een handig schema op: https://wormenco.nl/schemas
En wat nu dan met het advies om in de winter standaard te ontwormen?
Naar mijn mening: het hangt er vanaf. Beetje irritant misschien, maar hier een vaste uitspraak over doen voor elke paard is naar mijn mening niet mogelijk. Want het hangt van vele factoren af wat verstandig is. Er zijn een aantal dingen die je zelf ook in overweging kan nemen om te bepalen wat verstandig is.
- Heeft je paard veel horzeleitjes gehad en heb je deze niet allemaal kunnen verwijderen? Dan is het goed hiervoor na de eerste nachtvorst te ontwormen. Máár, dit hoeft niet met Pramox zoals er vaak wordt gezegd. Een simpele ivermectine werkt hiervoor al goed.
- De combi met praziquantel wordt gegeven vanwege de lintwormen, welke niet te zien zijn in mestonderzoek. Er is echter wel een goede speekseltest beschikbaar om deze aan te tonen. Dus wil je niet zomaar ontwormen, maar eerst zeker zijn of dit nodig is voor lintwormen, kan je deze test laten doen.
- Flinke wormbesmettingen komen het meeste voor bij jonge paarden, onder de 5 jaar. Deze hebben nog niet voldoende immuniteit opgebouwd. Bij jonge dieren moet je dus extra alert zijn qua wormbesmettingen en voorkomen dat het uit de hand loopt. Ook de kans op ingekapselde bloedwormen is groter bij jonge paarden, bij hun kies je dus sneller voor moxidectine. Ook zwakkere paarden, met bijvoorbeeld onderliggende ziekten, kunnen gevoeliger zijn voor flinke wormbesmettingen.
- Als je gedurende het jaar (en liefst ook de jaren ervoor) goed gemonitord hebt met mestonderzoeken hoe de besmetting van wormen bij je paard is verlopen, je paard geen klachten heeft, en er ook in de omgeving geen hoge infectiedruk is, is de kans niet zo groot dat je paard in de winter plots een enorme besmetting van bloedwormen heeft. Hier dan ‘blind’ voor ontwormen is dan misschien wel niet nodig.
- De kans op een hoge wormbesmetting is ook afhankelijk van de infectiedruk in de omgeving. Hoe vaak wordt er uitgemest, ook op de weides? Staat je paard met veel jongere paarden samen of met paarden die vaak hoge wormtellingen hebben? Dit zijn dingen die je ook meeneemt in de overwegingen.
- Een paard is nooit 100% wormvrij en dat hoeft ook helemaal niet! Wormen horen deels bij de darmflora van het paard. Maar het is zaak dat het aantal wormen niet uit de hand loopt en voor schade gaat zorgen bij je paard. Hiervoor doe je dus regelmatig mestonderzoek, om dit in de gaten te houden. Maar houdt er ook rekening mee dat mestonderzoek ook een momentopname is. Zeker als er klachten zijn die kunnen duiden op wormen, kan het soms goed zijn wel te ontwormen.
- Er is steeds meer resistentie tegen ontwormingsmiddelen. Dit betekent dat het steeds vaker voorkomt dat een deel van de wormen niet meer dood gaan door de ontworming. Er moet dus goed opgelet worden wanneer welk middel toegepast wordt. Moxidectine is nu het middel wat het meest effectief is bij bloedwormen. Maar als deze straks niet meer goed werkzaam is hebben we niks meer en zullen er meer paarden doodgaan door een flinke bloedworminfectie. Door jaarlijks elk paard standaard Pramox te geven stijgt deze resistentie sneller! Moxidectine wordt daarom het liefst grotendeels bewaard als er heftige besmettingen zijn van bloedworm.
- Uiteindelijk is een erg belangrijke factor om de wormaantallen onder controle te houden de darmgezondheid van je paard. 80% van de immuniteit komt voort uit de darmen. Een gezonde darmflora is dus zeer belangrijk, om vele redenen, maar zeker ook om uit de hand lopende wormbesmettingen te voorkomen. Gezonde voeding en kruiden zijn hierbij dus erg belangrijk. Ontwormingsmiddelen hebben echter weer een flink negatief effect op de darmflora, ook een deel van de ‘goede’ organismen in de darmen gaan dood. Dus overmatig ontwormen is zeker af te raden.
Let op: Ik zeg hiermee dus zeker niet dat je nooit moet ontwormen. Deze blog is bedoeld om je te laten nadenken en een betere overweging te kunnen maken wanneer wel of niet te ontwormen. Overleg dit verder ook met je dierenarts en/of therapeut, zeker bij bepaalde klachten.
Heeft jouw paard problemen rondom wormbesmettingen en kom je er maar niet uit? Je mag altijd contact met mij opnemen, wellicht kan ik je verder helpen als holistisch dierenarts en therapeut.